türk tarihi ne demek?
Türk tarihi, günümüzdeki ve yabancı halkların arasında
konuşmuş olan Türk
topluluklarının ortak tarihidir.
önce var olmuş Türk dili konuşan topluluklar bazı tarihçiler tarafından,
Türk tâbiri yerine tabiri ile
anılırdı.
Türkler'in siyasi bir topluluk olarak ilk tarih sahnesine çıkmalarının
Hun (Hiung-nular veya Şiongnular) hükümdarlığı ile olduğuna dair
iddialar vardır.. Başlangıcı hususunda tartışmalar olsa da
Türklerin tarihi, dünya tarihinin önemli bir parçasıdır. Avrasya ve
Kuzey Afrika'da ortaya çıkan her halkın tarihi uzaktan veya yakından
Türklerin hareketlerinden etkilenmiştir. Türkler doğu kültürlerini
batıya ve batı kültürlerini doğuya taşımakla da önemli bir rol
oynamışlardır. Kendi dinleri
sonra benimsedikleri yabancı dinlerin çok kez öncüsü ve savunucusu olmuş
ve yayılmalarını ve gelişmelerini sağlamışlardır (, ,
, ve
,
).
Türk tarihinin başlangıcı
Dünya üzerinde yaşayan insan topluluklarının milletleşme süreci onların
avcı-toplayıcılıktan çiftçi-çobancılığa geçmesi ile başlar..
Türkleri oluşturacak insan topluluklarının MÖ 6000'lerde koyun
yetiştiriciliğine başladığı düşünülmektedir. Bu tarih atlı göçebe
Türk kültürünün başlangıcı olarak kabul edilebilir.
Türklerin atalarının MÖ 2500 ile MÖ 1700 yılları arasındaki ile başlayan ve MÖ 1700 ile MÖ
1200 yılları arasındaki ile devam ettiğini savunurlar. Bu
ırkın savaşçı ve göçebe kültüre sahip olduğu, MÖ 1700 yılları sonrasında
kitleler halinde ile arasındaki bölgeye yayıldığı
bilinmektedir. Mensup olduğumuz Türk kavmi, tarihe ancak 4.000 yıl
önce giriyor. Fakat biz, Türklerin tarihini M.Ö.VII yüzyıl, hatta tam
mânâsıyle M.Ö.III.yüzyıldan, ilk Büyük Türk Hakanı Tuman (Teoman)
Yabgu'dan biliyoruz.
Milattan Önce 3. yüzyıl
- MÖ 312: 'nin
(Hiung-nu) kuruluşu ve Çin/ arasında
- MÖ 240: Bozkır halklarına karşı Çin'in duvar inşası:
- MÖ 209: lideri
'ın ölümü ve 'nin
Hiung-nuların (Hunların) lideri olması
- MÖ 201: halkından ilk kez söz
edilmesi
- MÖ 201: Pe-Teng Kuşatması
MÖ 2. yüzyıl
- MÖ 187: Çin ve Hiung-nu arasında
- MÖ 177-MÖ 165: Hiung-nular
tarafından 'dan
'ye sürülmeleri ve oradaki Helen
Krallığını ortadan kaldırmaları
- MÖ 177-MÖ 165: Hiung-nuların Çin'e akınları
- MÖ 138-MÖ 126: 'da elçiliği. Çin-İran ilişkileri
- MÖ 2. yüzyılda: Asya Hun Devleti(Büyük Hun Devleti) yıkıldı
MÖ 1. yüzyıl
- MÖ 49-MÖ 36: 'nin
'a göçü ()
1. yüzyıl
- 48: Hiung-nuların ikiye bölünmeleri ( ve )
- 93: Hiung-nuların (Sien-pi)
tarafından mağlup edilmeleri
2. yüzyıl
- Aşağı 'de ('nin kuzeyi)
varlığı
3. yüzyıl
4. yüzyıl
- 304-351: Çin'in kuzeyinde Hiung-nu krallıkları (, )
- 388-392: Çin'in kuzeyinde
krallığı ()
- 374-375: 'ni geçişi
- 386-409: Tabgaçlar Kuzey Çin'de ()
- 395:
5. yüzyıl
- 402: 'ın kuruluşu (Yüan
Yüan/Avarlar?)
- 407-431: Çin'in kuzeyinde Hiung-nu krallığı
()
- 422: 'ın Tabgaçlar tarafından
alınışı
- 427: ve Hunların ittifakı
- 434: ile Hunlar
arasında
- 440: (Eftalit) istilalarının
başlaması
- 451: 'da
(bugün Fransa)
- 452: Attila'nın Roma seferi ve ile görüşmesi
- 480: ile
nehri arasında
- 480: 'nda
'e yardım etmesi
Orta Çağ/Türkler
6'ncı yüzyıl
- 531-578: 'nın İranlı
tarafından dikilmesi
- 534: Tabgaçların (Vey Hanedanlığı) dağılması
- 540: destanında
bahsedilen, kaybolan Orta Asya Türklerinin yeniden ortaya çıkışı
- 552: Tu-kiulerin (Türkütler/Göktürkler)
egemenliğe karşı ayaklanması. 'nın kuruluşu.
- 565: Ak Hunların (Eftalitler) Göktürkler tarafından ortadan
kaldırılmaları
- 582: Birinci Göktürk Kağanlığının bölünmesi
7. yüzyıl
Orta Asya
- 630: 'nın Çin egemenliğine
girmesi, 'nın Çin etkisine
girmesi
- 639: Göktürk prensi 'ın Çin sarayında
ihtilal denemesi
- 659: 'nın Çin egemenliğine
girmesi
- 673-674: Arapların 'e
ulaşması ve 'yı kuşatması.
- 674: Paralı Türk askerlerinin
() Arap ordularında görülmeye
başlanması
- 681: 'nın kuruluşu
- 699: 'nın kuruluşu
(bugünkü topraklarında)
Doğu Avrupa
- 616: İstanbul'u birinci kez
kuşatması
- 621: 'ın yönetimindeki
ayaklanması, Balkanların
Slavlaşmasının hızlanması
- 626: İstanbul'u ikinci kez
kuşatması ve ağır kayıplar sonucunda gerilemeye başlaması
- 626-627:
'un
'dan yardım istemesi, Hazarların
'i yenerek
'yı işgali
- 630: 'na bağlı
- havzasında yerleşik
bağımsız olması,
'in kuzeyinde ise 'nın kurulması
- 651-652: 'i yıkarak tüm
'ı ele geçiren Arap İmparatorluğu ile
Hazarların savaşı
- 678: Hazarların batıya doğru baskısıyla 'nın bölünmesi
- 680: Balkanlara inen Bulgarların 'nu kurmaları
<center>
Bulgarların bölünmesi:
Resim:Türk Tarihi 650.jpg Resim:Türk Tarihi 678.jpg Resim:Türk Tarihi
680.jpg
</center>
8. yüzyıl
Orta Asya
- 705-715: Arapların 'i
alması
- 720-735: Ötüken'de dikilmesi
- 721-737: Araplara karşı
saldırısı
- 744: 'nın ayaklanan
,
ve tarafından yıkılması
- 745: 'nın kuruluşu,
bugünkü
'da bağımsız hanlık kurmaları
- 750: Arap İmparatorluğu'nun başına
geçmesiyle Türk-Arap
ilişkilerinin yumuşamaya başlaması
- 751: 'ya girişi, Arapların 'nde
'ın yardımıyla Çinlileri mağlup
etmesi, Karlukların İslamiyet'e geçmeye başlaması
- 762: 'nın Çin'deki
Tang hanedanına An-Lu-Şan ayaklanmasının bastırılmasına yardımı
- 765: Uygur Hanı 'nün
dinini benimsemesi
- 766: 'nın 'na bağlı
'a yenilerek dağılması, özerk
'nın kurulması, Karluklardan
kaçarak ve
gölleri civarına göçeden
'ın 'nin temellerini atmaları
- 789-795 'nda taht
mücadeleleri ve gerileme
Doğu Avrupa
- 713-737 Hazar-Arap Savaşı, Hazarların Kafkasya'yı kaybı
- 716: 'nın
ile ilk
yazılı anlaşması ve vergi almaya başlaması
- 717-718: Arapların İstanbul Kuşatması'na karşı Bulgarların
Bizans'a yardımı
- 740: Hazarların Yahudiliği resmî din olarak kabulü
- 745-775: Bulgar-Bizans mücadelesi
- 764: Hazarların 'i yenerek
ve İran'ın batısını istilası
- 780: 'nın
kuruluşu
- 792: sonrası
Bizans'ın Bulgarlara tekrar vergi vermeye başlaması
- 796: Macar ovasına sıkışmış 'nın
tarafından işgali
9. yüzyıl
Orta Asya
- 821: Uygurların püskürtmesi
- 832: 'nın kargaşaya
sürüklenmesi
- 840: saldırısı sonucu 'nın yıkılması, 'nın kurulması, Uygurların
güneybatıya kaçmaları, Kırgız egemenliğini tanımayan
'ın bağımsızlıklarını ilan ederek
'nin temelini
atmaları
- 848: Güneybatıya göçeden Uygurların 'nı kurmaları
- 856: Güneybatıya göçeden bir diğer Uygur kolunun 'nı kurması
Doğu Avrupa
- 804: darbeleri sonucunda
dağılan 'nın tarafından yıkılması
- 811-814: 'nin 'nu yenilgiye
uğratması
- 860: Güneye inen 'ın 'nın aleyhine
'e ulaşmaları
- 861: Sri Derya civarındaki
, ve
'ın baskısıyla
'in kuzeyine göçleri
- 864-865: Bulgar kralı 'in
kabul etmesi, tamamen slavlaşarak Türk
dünyasından kopmaları
- 889: 'in kuzeyindeki
,
ve
'ın baskısıyla batıya ilerlemeleri
- 892: Batıya ilerleyen 'in
boylarındaki
'ı'ın
ötesine göçe zorlamaları, ile ittifak
kurmaları
Ön Asya ve Afrika
- 833-842: Halife döneminde
Türk askerlerin Abbasi sarayında
etkilerinin artması
- 836: başkentinin
'tan Türk
garnizonunun bulunduğu 'ya taşınması
- 868: 'nın Abbasi
halifesine bağlı kalarak Mısır, Suriye, Filistin ve Irak'ın kuzeyine
egemenlikleri
10. yüzyıl
Orta Asya
- 923: Çin'in kuzeyinde soyundan
gelen hanedanını kurması
- 924: Moğol yıkması,
'de Türk egemenliğinin bitmesi,
Kırgızların bugünkü anayurtlarına göçü
- 934: 'ın İslamı
kabul etmesiyle, 'nin müslümanlığı benimsemesi
- 979: 'nın egemenliğine girmesi,
Çin'in kuzeyinde Türk varlığının erimesi
- 990-999: 'nin
'nı yıkması,
'in 300 yıl sonra yeniden
Türk egemenliğine girmesi
Doğu Avrupa
- 920: Rus-Peçenek savaşı
- 922: 'ın İslamiyeti kabul
eden 'nı elçi
olarak ziyareti
- 940: 'a karşı Rus-Bizans
ittifakı, 'ın
'ı yitirmesi
- 943: 'in 'na karşı
ittifak kurması
- 965: 'nin
karşı
ittifak kurması
- 968-972: 'in
saldırıları
- 969: Hazar başkentinin Rus kralı tarafından alınışı, Hazarların
'nın kuzeyine çekilmesi
- 985: 'nin
'ne karşı
ittifak kurması
- 986: 'nden koparak
'ın güneyine yerleşmeleri
Ön Asya ve Afrika
- 905: 'da
hanedanına
tarafından son verilmesi
- 935: Bir başka Türk kökenli haneden
'in 'da
iktidarı ele geçirmesi ve Suriye, Filistin, Hicaz ile Sudan'ın
kuzeyine egemen olması
- 963: 'nin kurulması,
Türk egemenliğinin ve
'a yayılması
- 969: 'in egemenliğinin tarafından sonlandırılması
11. yüzyıl
Orta Asya
- 1036: 'nın Moğol 'nın egemenliğine girmesi
- 1042: 'nin Doğu
ve Batı olarak ikiye bölünmesi
- 1050: 'nın
istilasına uğrayarak yıkılması
- 1089: merkezli Batı Karahanlı
Devleti'nin Selçuklu tabiyetine girmesi
- 1091: merkezli Doğu Karahanlı
Devleti'nin Selçuklu tabiyetine girmesi
- 1092: 'nin iç
karışıklıklara sürüklenmesi sonucu iki Karahanlı devletinin tekrar
bağımsız olması
Doğu Avrupa
- 1016: 'nın
ve tarafından ortadan
kaldırılması
- 1037: Ruslar tarafından mağlup edilen
'in
'ya yerleşmeleri
- 1061-1068: Ruslar'ı mağlup eden
'ın
'in kuzeyi ve
'yı ele geçirmesi
- 1091: 'nden sonra zor
durumda bulunan 'na karşı saldırıya
geçen
civarında Bizans-Kıpçak ittifakınca imha edilmesi
- 1093: 'ın
'ı kesin yenilgiye uğratması
Ön Asya
- 1038 'nin
Horasan'da kurulması
- 1040: 'nde
yenerek İran'a doğru
yayılmaları
- 1048: Bizans-Gürcü ittifakını 'nde mağlup eden
Doğun
Anadolu'ya girmesi
- 1055:
'ı fethederek
'i egemenliği altına alması
- 1064:
Kalesini fethederek Ermeni-Gürcü
direnişini kırması
- 1071: 'nde
'nu yenen
'ya yayılmaları
- 1072: 'ta
Beyliği'nin kuruluşu
(Büyük Selçuklulara bağlı)
- 1077: Başkenti olan 'nin kuruluşu (Büyük
Selçuklulara bağlı)
- 1081: 'nin Ege kıyılarında
donanma inşası ile 'nin kuruluşu
- 1085: 'nin kuruluşu
- 1092: Sultan 'ın
tarafından öldürülmesi sonucu
'nin iç
karışıklıklara sürüklenmesi
- 1096: 'nin öncülerinin tarafından
'te imhası
- 1096-1099: sonucunda
ve Batı Anadolu'nun
tarafından geri alınması,
ve
kıyılarında Haçlı devletçiklerinin oluşması
Güney Asya
- 1001-1027: Hakanı
'un
'a seferleri, Türk egemenliğinin ve
İslamiyetin Hindistan'ın kuzeyi ve
'e yayılması
- 1037-1059: 'nin 'yle
mücadelesi, Horasan ve İran'ın Selçukluların egemenliğine geçmesi
- 1059: ve arasında barış
anlaşması
- 1079-1080: 'nin
'da güç kazanan
'ı mağlup etmesi
<center>
Resim:Türk Tarihi 1055.jpg Resim:Türk Tarihi-1071.jpg Resim:Türk Tarihi
1092.jpg
</center>
12. yüzyıl
Ön Asya
- 1100:
'ni
'da yenerek Haçlıların Güneydoğu
Anadolu'ya ilerlemelerini kesin olarak durdurmaları
- 1101: ve
'ı
ve 'da mağlup edişleri
- 1104: 'nin
'da 'ı
yenerek 'a ilerlemelerinin önünü kesmesi
- 1104: 'da
Atabeyliğinin kuruluşu
- 1105-1128: 'de 'nın
mücadelesi,
ve 'in Haçlı kuşatmalarına direnişi
- 1127: 'da 'nin kuruluşu
- 1127-1174: 'in
'la mücadelesi
- 1144: 'in
'yı fethi
- 1144: 'de
Atabeyliğinin kuruluşu
- 1147-1149: 'nın düşüşü üzerine düzenlenen
'nin
ve 'te
'ın Alman kolunu mağlup etmeleri,
'in
'ın Şam Kuşatmasını püskürtmeleri
- 1150: 'in dört Haçlı devletinden
biri olan 'nu ortadan
kaldırmaları
- 1154: 'in
Atabeyliğini ortadan kaldırmaları
- 1173-1178: 'nin
'in tüm
topraklarını ele geçirerek 'da tek güç
haline gelmesi
- 1174-1183: 'nin
'deki
egemenliğini sonlandırması
- 1176: 'nda
tarafından bozguna
uğratılması, 'da Selçuklu egemenliğinin
kesinleşmesi
- 1190: 'nde
'ın Alman kolunun
'yı istilası,
'de Alman İmparatorunun boğulması
sonrasında Alman ordusunun dağılması
İran ve Orta Asya
- 1092-1118: 'nde iç
karışıklıklar ve yarı bağımsız atabeyliklerin ortaya çıkması
- 1132: Moğol 'ın 'nı ortadan
kladırarak Türk topraklarına doğru ilerlemeye başlamaları
- 1134: 'ın 'ı yıkmaları
- 1137: 'ın 'ı yıkmaları ve Orta
Asya'da hâkim güç olmaları
- 1141: 'nde
'a mağlup olan 'nin
çöküşe geçmesi
- 1154-1157: isyanı sonrasında
'nin dağılması,
'nin bağımsız
olması
- 1182-1194: 'nin İran, Horasan ve
'ı yenerek
'i ele geçirmesi
- 1188: 'nin ardıllarından
'nin
tarafından ortadan kaldırılması
- 1194: 'nin ardıllarından
'nin
tarafından
ortadan kaldırılması
Güney Asya
- 1117:
ordusunun 'ye girmesi ve 'ni vergiye bağlaması
- 1119: 'nin kuzey
'daki egemenliğinin pekişmesi
- 1135:
ordusunun tekrar 'ye girmesi ve 'ni yeniden vergiye bağlaması
- 1148-1151: 'ın
'yi ele geçirerek büyük yıkım yapmaları
- 1152:
'yi 'dan
kurtarması
- 1157-1163: 'nin dağılmasıyla
ve Afganistan'ın tekrar
'ın eline geçmesi
- 1186: Başkenti olmak üzere
'a egemen olmaya devam eden 'nin
tarafından yıkılışı
Doğu Avrupa
- 1111-1116: 'a yenilen
boylarının
'a göçü ve
ile ittifakı
- 1123: 'ın desteklediği
'in 'ı
'ten çıkarması
- 1150: 'ın
boylarında yeniden güçlenmeye
başlamaları
- 1154: 'ı püskürten
'ın
civarında yeniden egemenliklerini kurmaları
- 1157-1174: 'nın
mücadeleleri
- 1174-1185: 'ın
'a karşı askerî başarıları
13. yüzyıl
Ön Asya ve Ortadoğu
- 1202: 'nin 'ni ortadan kaldırarak Doğu
Anadolu'ya genişlemesi
- 1207: 'nın fethiyle 'nin
'e açılması
- 1214: 'un fethiyle 'nin
'e açılması
- 1228: 'nin 'ni ortadan kaldırması
- 1230: Moğol istilasından kaçarak
'ya ilerleyen
'ın 'nde tarafından
durdurulması
- 1239: 'nın 'ni güçten
düşürmesi
- 1243: 'nde
'nin
karşısında bozguna uğraması
- 1250: 'da Türk kökenli
'in
'e son vererek iktidarı ele
geçirmeleri
- ,
'da beyliğin temellerini attı
- 1299: 'nin
kuruluşu
Orta Asya
- 1212: 'da hüküm süren
'ın tarafından ortadan
kaldırılması
Güney Asya
- 1206: Türk kökenli kölemen komutanlar tarafından 'nın kuruluşu
- 1236: 'nın tüm
kuzey ,
ve 'e egemen olması
- 1290: 'nda
yönetimi Türk kökenli 'in ele
geçirmesi
Doğu Avrupa
1299: 'nun
kuruluşu
14. yüzyıl
1350 yılından itibaren
tamamen Türkleşmiş oluyor.
- 1320-1424: 'de
- 1346: Avrupaya
geçişi
- 1361: Edirne'nin Osmanlılar tarafından alınışı
- 1370: 'un iktidarı ele alması
- 1382: 'ın 'nun başına geçmesi ve
ateşe vermesi
- 1389: : Osmanlıların
'da egemenlik sağlaması
- 1389-1403: hükümdarlığı
- 1398: 'un Hindistan seferi
15. yüzyıl
Ön Asya
- 1402: Timur ile arasında
- 1406: ile
tekrar tarih sahnesine
çıkışı
- 1453: 'in
İstanbul'u fethi
- 1453-1504: 'nin
altın çağı.
Orta Asya
- 1405: Timur'un ölümü
- 1405-1447: 'un
'a gelişi
- 1412-1460: 'ın
gücünü kuruşu.
- 1447-1449:
- 1456: 'nın kuruluşu
Güney Asya
- 1414-1517: İranileşmiş Türk Hanedanlığı
Doğu Avrupa
- 1430: 'nın kuruluşu
- 1445: 'nın kuruluşu
- 1462-1505: 'nın
kuruluşu
- 1473: :
Yeni Çağ
16. yüzyıl
Doğu Avrupa
- 1502: 'nın 'ni yıkması
- 1552: Rusya'nın 'nı
ilhakı
- 1556: Rusya'nın 'ın ilhakı
- 1557: Rusya'nın 'nı
ilhakı
- 1571: 'nın Moskova'yı
yakması
- 1580-1598: Rusya'nın 'nı ortadan kaldırması
Orta Asya
- 1500: ve
'de Özbekler
- 1510: Muhammed Şeybani'nin İsmail tarafından mağlup edilmesi
Ön Asya
- 1502: 'in İran'da kurması
- 1514: ,
Osmanlıların Doğu Anadolu'ya yerleşmesi
- 1516: ,
Osmanlıların ve
'i 'nden alması
- 1517: Osmanlıların 'da egemenlik
kurmaları
- 1534: Osmanlıların 'ı Safevilerden alması
- 1538: Osmanlıların 'de egemenlik
kurmaları
- 1546: Osmanlıların 'ne
çıkışı
- 1551: Osmanlı egemenliğinin ve
'a ulaşması
- 1578: Osmanlıların 'ne
ulaşması
- 1590: Osmanlıların tüm ve Batı
İran'ı almaları
Güney Asya
Afrika
- 1516: 'de Osmanlı idaresinin
kuruluşu
- 1516-1517: Osmanlıların 'ni yıkması,
'da Osmanlı egemenliği
- 1551: 'da Osmanlı egemenliğinin
başlangıcı
- 1557: Osmanlıların 'ni
kurması
- 1574: 'ta Osmanlı egemenliğinin
başlangıcı
- 1577: Osmanlı egemenliğinin 'a
yayılması
- 1576-1580: 'ta Osmanlı nüfuzu
17. yüzyıl
Doğu Avrupa
- 1600: mağlup
edilmesi.
- 1606: Osmanlı İmparatorluğunun zirveye ulaşmasını simgeleyen
- 1683: 'nın Osmanlılar tarafından
kuşatılması.
- 1699: .
Osmanlıların gerilemeye başlaması.
Ön Asya
Orta Asya
- 1605: Rusya'nın 'i işgali
- 1615-1650: Kırgızların Ruslara karşı mücadelesi
- 1620: Rusya'nın topraklarını ilhakı
- 1628: 'ın Rusya egemenliğine
girmesi
- 1628-1630: Doğu Moğollarına yenilen bir diğer Moğol kavmi
'ı çiğneyerek
havalisine yerleşmesi
- 1634-1642: Rusya'nın Yakut isyanlarını bastırması
- 1639: Rusya'nın 'a
ulaşması
- 1680: Moğol Doğu Türkistan'ı
ele geçirmesi, 'nın
sonu
- 1680-1698: 'nı istilası
Güney Asya
- 1628-1658: Hindistan imparatoru .
- 1658-1707: Hindistan imparatoru
.
Afrika
18. yüzyıl
Doğu Avrupa
- 1742-1775: Rusya'da
(Tatar ayaklanması)
- 1783: 'ın Ruslar tarafından
.
Ön Asya
- 1717-1730: Osmanlıların
- 1736-1747: akını
- 1794: İran'da 'nın bir
Türk tarafından kuruluşu.
Orta Asya
- 1709: 'nın kuruluşu
- 1709-1718: - mücadelesi
- 1718: 'nın üçe
bölünmesi
- 1721: Rusya'nın 'yı ilhakı
- 1731: 'nın küçük
cüzünün Rus himayesine girmesi
- 1740-1747: 'nda
egemenliği
- 1755-1759: Çin'de yönetimi ele geçiren 'nın
'ın elindeki Doğu Türkistan'ı ele
geçirmesi
- 1755: 'a bağlı
'nın Çin'de yönetimi ele geçiren 'nın egemenliğine girmesi
- 1756: Rusya'nın bölgesini ele
geçirmesi
- 1785: 'nda
yönetimi ele geçirmesi
Güney Asya
Afrika
- 1705: 'ne
bağlı 'ta
- 1798-1799: 'ın
Mısır seferi. Türk-Fransız mücadelesi.
19. yüzyıl
Doğu Avrupa
- 1829: 'ın bağımsız olması
- 1878: ,
Sırbistan, Karadağ, Romanya'nın bağımsızlıklarını, Bulgaristan'ın
özerkliğini kazanması
- 1881: Yunanistan'ın 'yı ilhakı
- 1881: 'ün doğumu
- 1885: Bulgaristan'ın 'yi
ilhakı
Ön Asya
- 1813: Rusya'nın ve
'ı ilhakı
- 1827: 'ın Rus egemenliğine
girmesi
- 1828: 'ın Rus egemenliğine
girmesi
- 1828: Rusya'nın ve
'ı ilhakı
- 1829: Rusya'nın 'yı ilhakı
- 1839: 'nde
Tanzimat Fermanı
- 1876: 'nde
ilk anayasa
Orta Asya
- 1820: 'nın Büyük
cüzünün 'nın
egemenliğine girmesi
- 1847: topraklarının
tamamen Rusya'nın eline geçmesi
- 1851-1854: 'nın Ruslara
yenilgisi
- 1864: Rusya'nın Batı Türkistan'a yönelik seferlerinin başlaması
- 1865: Doğu Türkistan'da 'nın kuruluşu
- 1866: 'nın Rus
egemenliğine girmesi
- 1868: 'nın Rus
egemenliğine girmesi
- 1871: Rusların civarını
işgali
- 1873: 'nın Rus
egemenliğine girmesi
- 1876: Rusya'nın 'nı
ilhakı
- 1877-1878: Çin'in 'nı
ortadan kaldırması
- 1881-1884: Rusya'nın 'ı
ilhakı
Güney Asya
- 1805: 'nin 'nu yenen
İngilizlerin himayesine girmesi
- 1857: İngilizlerin 'ni
ortadan kaldırmaları, 'daki dokuz
yüzyıllık Türk idaresinin/varlığının sonu
Afrika
- 1801-1815: ABD'nin ile
mücadelesi
- 1822: 'ın Osmanlı idaresine girmesi
- 1830-1842: Fransa'nın 'i işgali
- 1831-1840: Osmanlı-Mısır mücadelesi,
'ın özerklik kazanması
- 1869: 'nın açılması
- 1881':Fransa'nın 'i işgali
- 1882: İngiltere'nin 'ı işgali
- 1885: İtalya'nın 'ni
işgali
- 1885: 'daki Türk yönetiminin sonu
- 1888: İngiltere'nin Somali'yi işgali, Afrika Boynuzu'nda Türk
varlığının sonu
20. yüzyıl
- 1905: hareketlerinin
başlaması.
- 1910-1920: ve
Hükûmeti
- 1911-1912: 'ın İtalya
tarafından işgali
- 1912: Balkan savaşları
- 1915-1916:
- 1915-1918: Osmanlı'da 'ndaki olayları
- 1917: 'ın
özerkliğini ilan etmesi
- 1918: ile arasında imzalandı.
- 1919-1922: gerçekleşti.
- 1919-1928: 'ne
karşı
- 1921-1944:
- 1922:
karşı zaferi
- 1923:
- 1932-1934: 'de
- 1938: 'ün ölümü
- 1944: Rus ordusunun yardımı ile kısa ömürlü bir ilan edilmesi
- 1955: : Sincan'ın (Doğu
Türkistan'ın) özerk bölge ilan edilmesi
- 1971: Avrupalıların 'dan
çekilmeye başlaması
- 1974: Türkiye'nin
- 1983: 'nin
bağımsızlığını ilan etmesi
- 1988: Azeri-Ermeni ihtilafının başlaması
- 1990: Sovyetlerin baskını
- 1991: 'nin dağılması ve
'nun ortaya
çıkması
- 1992: BDT Türk cumhuriyetlerinin
'ye kabulü:
- 1992: 30 Ekim 1992'de Ankara'da ilk 'nin
yapılması.
- 1993: 'ın bir kısmının
tarafından işgali.
- 1993: 1993 yılında, Türk Dili Konuşan Ülkelerin kültür ve sanat
alanlarında işbirliğini sağlayan 'nin
Almatı'da kurulması.
- 1993: Kültürel, ekonomik ve siyasi nitelikte bir forum olan ve
tüm Türk devlet ve toplulukları ile akraba toplulukların katıldığı
ilk 'nın
yapılması.
21. yüzyıl
- 2005: 'da Lale devrimi.
- 2005: Kazak lider 'in yaptığı ulusa
sesleniş konuşmasında Orta Asya'da ortak pazar kurulması teklifi.
- 2005: Özbekistan'da
- 2006: Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının hizmete girmesi.
- 2007: Hazar denizinin statüsünün belirlenmesi için kıyıdaş
ülkelerin ilk defa bir araya gelmesi.
- 2008: 21 Kasım 2008 tarihinde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve
Kırgızistan arasında kurulması.
- 2009: kuruldu.
- 2020: Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ sorununu çözmesi.
- 2022: Ocak 2022'de Kazakistan'da iç karışıklıklar yaşandı.
Kitaplar
Türkçe kitaplar
- Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca Türkler Ansiklopedisi,
Adana, 2002.
- İbrahim Kafesoğlu, , Ankara, 1983.
- Zeki. Velidi Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 1970.
- Faruk Sümer, Oğuzlar, İstanbul, 1980.
- Bahaeddin Ögel, İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara,
1962.
- Bahaeddin Ögel, Türk Kültür Tarihine Giriş, İstanbul, 1978.
- Bahaeddin Ögel, Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, Ankara, 1981.
- Çeçen Anıl, Tarihte Türk Devletleri, İstanbul, 1986.
- O. Esad Arseven, Türk Sanat Tarihi, İstanbul, 1955.
- Muharrem Ergin, Orhun Abideleri, İstanbul, 1977.
- Erol Güngör, Tarihte Türkler, İstanbul, 1989.
- Abdülkadir İnan, Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul, 1976.
- A. Nimet Kurat, Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve
Devletleri, Ankara, 1972.
- Hüseyin Namık Orkun, Eski Türk Yazıtları, İstanbul, 1986.
- Hüseyin Namık Orkun, Türk Tarihi, Ankara, 1946.
- Osman Turan, Türk Cihan Hakimiyeti Mefrukesi Tarihi, İstanbul,
1978.
- Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi, Ankara, 1971.
- Yusuf Hikmet Bayur, Hindistan Tarihi, Ankara, 1946.
- İbrahim Kafesoğlu, Selçuklu Tarihi, İstanbul, 1972.
- İbrahim Kafesoğlu, Harzemşahlar Devleti Tarihi, Ankara, 1956.
- M. Altay Köymen, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Ankara,
1954.
- Çağatay Uluçay, İlk Müslüman Türk Devletleri, İstanbul, 1977.
- Faruk Sümer, Karakoyunlular, Ankara, 1984.
- A.N. Kurat, Peçenek Tarihi, İstanbul, 1937.
- B. Yenilmez, Yenilmez, Rize, 2002.
Yabancı kitaplar
- R. Grousset, L'Empire des steppes, Paris, 1960 (Türkçe çevirisi:
Reşat Uzmen-Bozkır İmparatorluğu, 1996.)
- DE. Guignes, Histoire generale des Huns des Turcs et des Mongols,
Paris, 1756.
- Jean-Paul Roux, Historie des Turcs, 1984.
- Jean-Paul Roux, Timur, 1994.
- Fayard Paris, Historie des Turcs, 1984.
- D.Sinor, Aspects of Altaic Civilization, 1963.
- M. Barthold, Turkestan down to the Mongol Invansıon, Londra, 1968.
- E. Berl, Historie de l'Europe d'Attila a Tamerlan, Paris, 1946.
- M.A. Czaplıcka, The Turks of Central Asia in History and at the
Present Day, Oxford, 1918.
- W. Eberhard, Kultur und Siedlung der Randvölker China, 1942.
- L. Hambis, La Haute-Asie, Paris, 1953.
- Hammer-Purgstall, Von, Historie de l'Empire ottoman depuis son
origine jusqu!a nos jours, Paris, 1835.
- H.H. Howorth, History of the Mongols, Londra, 1876.
- Jean-Paul Roux, Türklerin Tarihi - Pasifikten Akdenize 2000 Yıl,
2004
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Orijinal kaynak: türk tarihi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler